(Kopia z serwera sejmowego)
Komitet Integracji Europejskiej
p.o. Sekretarza
Paweł Samecki
Pełnomocnik Podsekretarza Stanu
Sekr.Min.PS/2133/99/DHPiST/mg
Warszawa 3.09.1999
Pan Jan Maria Jackowski
Przewodniczący Komisji Kultury
i Środków Przekazu
Opinia do uchwały Senatu w sprawie ustawy o języku polskim (druk nr 1306), wyrażona na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracjii Europejskiej (Dz.U. Nr. 106, poz. 494), w związku z art. 39 ust. 3a i art. 50 Regulaminu Sejmu, przez p.o. Sekretarza Komitetu Integracjii Europejskiej, Pawła Sameckiego, działającego z upoważnienia Przewodniczącego Komitetu Integracjii Europejskiej.
W związku z przedłożoną uchwałą Senatu w sprawie ustawy o języku polskim (pismo nr KSP- 0150-84-99), pozwalam sobie wyrazić następującą opinię:
I. Większość wniesionych uchwałą Senatu poprawek do ustawy nie jest objęta zakresem prawa Unii Europejskiej.
II. W świetle wyrażonej poprzednio opinii w sprawie projektu ustawy o języku polskim oraz wniosków mniejszości zawartych w sprawozdaniu Komisjii Kultury i Środków Przekazu, Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Mniejszości Narodowych i Etnicznych o prjektach ustaw: poselskim i rządowycm o języku polskim (pismo nr. Sekr.Min.PS/1038/99/DHPiST/mg z 27 maja 1999r.), istotne z punktu widzenia prawa Unii Europejskiej są poprawki wprowadzone przez Senat do art. 6 ustawy, w szczególności - zawarte w punktach 15 oraz 17 uchwały Senatu.
III. Przepis art. 6 ust. 1 ustawy przewiduje konieczność używania języka polskiego w obrocie prawnym w Polsce pomiędzy podmiotami polskimi oraz gdy jedną za stron jest podmiot polski. Dotyczyć to ma w szczególnoścu m.in. nazewnictwa towarów i usług, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów i usług oraz warunków gwarancji. Dodatkowo, art. 6 ust. 3, zgodnie z uchwałą Senatu, przewiduje, że obcojęzyczne opisy towarów i usług muszą mieć jednocześnie polską wersję językową.
IV. W odniesieniu do tych postanowień ustawy należy powtórzyć tezę wyrażoną w poprzedniej opinii do ustawy: sformuowane w nich wymogi wpływają na możliwość realizacji zasady swobodnego przepływu towarów i usług i mogą być uznane za środki o skutku podobnym do barier ilościowych w handlu. Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) potwierdził, że wymogi językowe stanowiące barierę w handlu wewnątrzwspólnotowym, o ile produkty z innych państw członkowskich muszą być opatrzone inną etykietą, aniżeli ogólnie stosowana, co pociąga za sobą dodatkowe koszty wprowadzenia produktu do obrotu. Bariery takie są zakazane na mocy art. 28 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE), chyba, że są uzasadnione usprawiedliwionym interesem publicznym mającym pierwszeństwo wobec swobody przepływu towarów (orzeczenie z 3 czerwca 1999 r. w sprawie C-33/97 Colim NV p. Bigg's Continent Noord NV., jeszcze nie opublikowane).
V. Interesem publicznym, którego ochrona może usprawiedliwić odstępstwo od zasady swobodnego przepływu towarów może być np. zdrowie i życie ludzi, moralność lub bezpieczeństwo publiczne. Także względy ochrony konsumentów mogą uzasadniać wprowadzenia środków stanowiących ograniczenie swobody przepływu towarów. W niektórych dziedzinach przyjęto w Unii Europejskiej dyrektywy harmonizujące prawo państw członkowskich dotyczące warunków dopuszczania produktów do obrotu (np. Dyrektywa Rady 67/548/EWG w sprawie zbliżenia przepisów państw członkowskich dotyczących klasyfikacji, pakowania i oznakowania substancji niebezpiecznych, Dz. Urz. WE nr 16 z 16 sierpnia 1967 r., Dyrektywa Rady 98/8/WE w sprawie wprowadzania do obrotu biocydów, Dz. Urz. WE nr L 123 z 24 kwietnia 1998 r., Dyrektywa Rady 93/35/EWG zmieniająca Dyrektywę 76/768/EWG w sprawie zbliżenia przepisów państw członkowskich datyczących produktów kosmetycznych, Dz. U. WE nr. L 151 z dnia 23 czerwca 1993, Dyrektywa Rady 93/43/EWG dotycząca środków medycznych, Dz. U. WE nr L 169 z dnia 12 lipca 1993r.). Dyrektywy te przewidują, że oznakowanie produktu powinno być dokonane w języku narodowym (urzędowym) danego państwa, lub że pewne - wyszczególnione w dyrektywach informacje dotyczące danego produktu powinny być zamieszczane na etykiecie (opakowaniu) produktu w języku narodowym (urzędowym) danego państwa, bądź też, że państwa członkowskie mogą wymagać, aby takie informacje zamieszczone były na etykiecie (opakowaniu) produktu w języku narodowym (urzędowym) danego państwa.
VI. Jeśli regulacje wpólnotowe w pełni harmonizują wymogi językow, jakim podlega dany produkt, państwa członkowskie nie mogą ustalać nowych, dodatkowych wymogów językowych. Produkt, który spełnia wymogi określone w dyrektywach harmonizujących (m.in. jest oznakowany w sposób określony w dyrektywach lub zawiera na opakowaniu (etykiecie) określone dyrektywami informacje w języku wymaganym przez dane państwo) nie może być dopuszczony do obrotu ze względu na inne aspekty oznakowania lub opakowania, np. na fakt, że napisy lub informacje zamieszczone na opakowaniu zupełnie obojętne z punktu widzenia ochrony konsumenta nie są sporządzone w języku narodowym (urzędowym) danego państwa.
VII. Gdy zharmonizowanie przepisów w tej dziedzinie jest częściowe lub nie istnieje, państwa członkowskie UE mają prawo do określenia dodatkowych wymogów językowych. W każdym jednak wypadku, krajowe środki ustanawiające wymagania językowe muszą być proporcjonalne do celu, jakiemu mają służyć, tj. ochrony usprawiedliwionego interesu publicznego. Ponadto, środki takie muszą być ograniczone do informacji uznanych w praiwe krajowym za obowiązkowe. Decyzje co do zamieszczenia w języku narodowym informacji nie wymaganych przez normę krajową (nieobowiązkowych), należy - zgodnie z cyt. wyżej orzeczeniem ETS - pozostawić podmiotowi wprowadzającemu produkt do obrotu.
VIII. W Polsce kwestie wymogów dotyczących informacji, opisów i dokumentów dołączanych do towaru regulowane są w sposób ogólny w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 maja 1995 r. w sprawie szczegółowych warunków zawierania i wykonywania umów sprzedaży rzeczy ruchomych z udziałem konsumentów (Dz. U. nr 64 z dnia 14 czerwca 1995 r., poz. 328, z pózn. zm.), a ponadto w przepisach szczególnych (np. w ustawie z dnia 25 listopada 1970 o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, Dz. U. Nr 29 z dnia 30 listopada 1970 r., poz. 245 z późn.zm.). Wymienione wyżej rozporządzenie przewiduje w par.9, że sprzedawca jest obowiązany dołączyć do towaru wszelkie konieczne informacje w języku polskim, w szczególności umożliwiające konsumentowi dokonanie wyboru. Przepis ten przewiduje także, że na towarze lub wywieszce bezpośrednio związanej z towarem w miejscu ekspozycji i w miejscu sprzedaży powinna być czytelnie podana cena, a gdy to nie wynika wyraźnie z wyglądu towaru lub oznaczeń na opakowaniu - również: nazwa towaru, główna cecha użytkow (funkcja) oraz nazwa wytwórcy, importera lub kraju pochodzenia towaru, par. 12 rozporządzenia wprowadza także obowiązek wydania przez sprzedawcę konsumentowi wraz z towarem m.in. wymaganych dla danego towaru i sporządzonych w języku polskim instrukcji obsługi, konserwacji, informacji o właściwościach użytkowych i innych danych niezbędnych do prawidłowego korzystania z towaru. Dołączanie informacji o sprzedawanym towarze i jego opisu jest zatem w świetle tej regulacji obligatoryjne. WYmogi te podyktowane są względami ochrony konsumenta. Usprawiedliwia to wprowadzenie wymogu języka polskiego.
IX. Można uznać, że ustawa o języku polskim, w zakresie, w jakim wprowadza obowiązek użycia języka polskiego dla przekazania informacji o towarze uznanych w prawie polskim za obligatoryjne lub dla wymaganego przez prawo opisania towaru będzie zgodna z omówionymi wyżej zasadami prawa Unii Europejskiej. Stwierdzenie to jest jednak warunkowe: zakłada bowiem, że w prawie polskim zostaną prawidłowo wdrożone dyrektywy harmonizujące w dziedzinie wprowadzania produktów na rynek, a zatem, że obligatoryjność dołączania do produktów określonych informacjii bądź ich opisów będzie zgodna z odnośnymi aktami prawa wspólnotowego, a w razie jego braku - służyć będzie realizacji usprawiedliwionego interesu publicznego i zachowywać będzie warunek proporcjonalności.
X. Należy jednak zauważyć, że z treści art. 6 ust. 1. i 3 przedłożonej ustawy i języku polskim nie wynika, aby zakres informacji o towarze, co do których zostaje wprowadzony obowiązek użycia języka polskiego (włączając w to opisy towaru) ograniczony był wyłącznie do informacji lub opisów obligatoryjnych, tj. wymaganych przepisami prawa. Zawarty w powyższym przepisie wymóg językowy dotyczy wszelkich informacji o właściwościach towarów, jak również wszelkich opisów towarów, bez względu na to, czy są one wymagane przez odrębny przepis prawa i bez względu na to, czy mają one jakiekolwiek znaczenie z punktu widzenia ochrony konsumenta, bądź ochrony innego usprawiedliwionego interesu publicznego. Stanowi to niezgodność z prawem Unii Europejskiej. Nie jest bowiem akceptowane, w świetle cytowanego powyżej orzeczenia ETS, aby producent lub przedsiębiorca wprowadzający produkt do obrotu musiał zamieścić informację o towarze lub opis towaru w języku krajowym w sytuacji, gdy prawo w ogóle nie przewiduje obligatoryjnego zamieszczenia danej informacji lub opisu.
XI. W konkluzji stwierdzam, że ustawa o języku polskim poprzez nałożenie obowiązku użycia języka polskiego w odniesieniu do dołączanych do towarów informacji oraz opisów, wykraczających ponad obowiązek wynikający z odrębnych przepisów prawa i uzasadniony ochroną usprawiedliwionego interesu publicznego, jest niezgodna z prawem Unii Europejskiej
Z Poważaniem
Podsekretarz Stanu
wz Jarosław Pietras
==============================
